*ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ του Norbert Steinhaus – Συντονιστή του ευρωπαϊκού έργου LOESS στην ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ
Ο Πειραιάς φιλοξένησε μία ιδιαίτερης σημασίας διακρατική συνάντηση που αφορά ένα από τα πιο φλέγοντα ζητήματα του 21ου αιώνα: την υγεία του εδάφους. Η εταιρεία ΑΠΟΨΗ Α.Ε., ενεργό μέλος της κοινοπραξίας του ευρωπαϊκού έργου LOESS (Literacy boost through an Operational Educational Ecosystem of Societal actors on Soil health), υποδέχτηκε στον Πειραιά τους ευρωπαίους εταίρους για την 5η διακρατική συνάντηση του έργου στις 2-4 Απριλίου 2025.
Το έργο LOESS αποτελεί εμβληματικό έργο του προγράμματος Horizon Europe, το οποίο υλοποιείται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αποστολής “A Soil Deal for Europe”. Από τον Ιούνιο του 2023, συγκεντρώνει 20 φορείς από 15 ευρωπαϊκές χώρες με κοινό στόχο την ενίσχυση της εκπαίδευσης, επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης γύρω από την υγεία του εδάφους – σε όλα τα επίπεδα της τυπικής και άτυπης μάθησης.
Ο Norbert Steinhaus, εκπρόσωπος της γερμανικής ΜΚΟ Wissenschaftsladen Bonn και συντονιστής του ευρωπαϊκού έργου LOESS, μίλησε στην ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ για έναν καινοτόμο τρόπο σύνδεσης της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας με την κοινωνία, την ανάγκη ενίσχυσης της εκπαίδευσης και της σημασίας της δια βίου μάθησης για την υγεία του εδάφους.
«Δυο λόγια για εσάς και το πρόγραμμα»
Ονομάζομαι Norbert Steinhaus και εκπροσωπώ τη Wissenschaftsladen Bonn, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση στη Γερμανία που λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ των κοινωνικών αναγκών και του ακαδημαϊκού-ερευνητικού κόσμου. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 έως σήμερα, επιδιώκουμε τη διασύνδεση της κοινωνίας με την έρευνα και τα πανεπιστήμια. Είμαστε από τους πρώτους που ξεκινήσαμε αυτό που σήμερα αποκαλείται “science shop” – μια προσέγγιση όπου υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα μετασχηματίζονται σε ερευνητικά ερωτήματα για φοιτητές και πανεπιστήμια.
«Γιατί είναι σημαντική η εκπαίδευση για το έδαφος;»
Το έδαφος είναι μια αφηρημένη έννοια για τους περισσότερους. Ναι, περπατάμε πάνω του, το χρησιμοποιούμε για διάφορες χρήσεις , αλλά δεν συνειδητοποιούμε τη σημασία του. Είναι η βάση για το πράσινο, για τη γεωργία, για το τι τρώμε, για την κλιματική ισορροπία. Το έργο μας προωθεί την “εδαφική παιδεία”, δηλαδή τη γνώση, κατανόηση και την υπεύθυνη στάση απέναντι σε ζητήματα που αφορούν το έδαφος και την υγεία του. Το έργο μας προσπαθεί να καλύψει αυτό το «γνωστικό κενό», σημειώνει. Ο ίδιος έχει υπόβαθρο στη γεωργία και, όπως λέει, η επιστροφή στην κοινωνία μέσω της έρευνας είναι ο πυρήνας του «science shop». Στο συγκεκριμένο έργο συμμετέχουν 10 πανεπιστήμια, τα περισσότερα από αυτά ήδη εργάζονται με τις κοινότητές τους, δημιουργώντας ή αναπτύσσοντας επιπλέον «κοινότητες μάθησης».
Βέβαια, το LOESS δεν περιορίζεται στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Απευθύνεται σε μαθητές, εκπαιδευτικούς, φοιτητές, ερευνητές, τοπικές κοινότητες, ενδιαφερόμενους φορείς συστήνοντας Κοινότητες Πρακτικής για την Υγεία του Εδάφους.
Η καινοτομία του έργου
Το LOESS προχωρά με ένα καινοτόμο σκεπτικό: κάθε εκπαιδευτικό υλικό δημιουργείται συλλογικά και από κοινού. Καθηγητές, φοιτητές, μαθητές φορείς της κοινωνίας των πολιτών και ενδιαφερόμενοι φορείς συνδιαμορφώνουν το εκπαιδευτικό περιεχόμενο που ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες για μάθηση της κοινωνίας.
Μέχρι στιγμής, στο πλαίσιο του έργου έχουμε δημιουργήσει:
- Σενάρια μάθησης για εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων.
- Εργαλεία συμμετοχικής χαρτογράφησης (crowd mapping), ώστε οι πολίτες να αναφέρουν προβλήματα εδάφους στις κοινότητές τους.
- MOOC (online μαθήματα) για εκπαιδευτικούς, που αναπτύχθηκαν από τους εταίρους μας στο Βέλγιο.
- Κήπους μάθησης, όπου μικροί και μεγάλοι μπορούν να έρθουν σε επαφή με το χώμα, να πειραματιστούν και να ανακαλύψουν ότι το έδαφος δεν είναι κάτι “βρώμικο”, αλλά μια ζωντανή βάση της φύσης και της ζωής μας.
Κάθε εταίρος συμβάλλει με την τεχνογνωσία του και όλα σχεδόν τα παραδοτέα μας μεταφράζονται και στη γλώσσα του εταίρου. Μπορείτε να βρείτε π.χ. τα σενάρια μάθησης που έχει επιλέξει για την Ελλάδα, ο εταίρος μας από την Ελλάδα. Η επιλογή της ΑΠΟΨΗ Α.Ε. ως εταίρου κρίθηκε στρατηγικής σημασίας, καθώς προσφέρει τεχνογνωσία στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. Ο Steinhaus τονίζει μάλιστα: «Η συνεργασία με την ΑΠΟΨΗ είναι εξαιρετική. Η ποιότητα της δουλειάς τους είναι 100%, και υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες επέκτασης και μελλοντικών συνεργασιών».
Το έργο LOESS ολοκληρώνεται τον Μάιο του 2026. Πιστεύετε ότι η δυναμική και οι συνεργασίες που έχουν χτιστεί μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν και πέρα από τη διάρκεια του έργου;
Το έργο ολοκληρώνεται τον Μάιο του 2026, με στόχο τη συμμετοχή τουλάχιστον 1.000 μαθητών σε εργαστήρια και δραστηριότητες. Στο πλαίσιο του έργου έχει δημιουργηθεί μια σταθερή και ουσιαστική βάση συνεργασίας, την οποία θεωρώ πως μπορούμε να διατηρήσουμε και μετά το πέρας της χρηματοδότησης. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό κοινοπρακτικό σχήμα, με ανθρώπους που εργάζονται με πραγματική αφοσίωση και κοινό όραμα. Παρότι το έργο είναι σύνθετο —καθώς καλύπτει πολλά και διαφορετικά εκπαιδευτικά επίπεδα με ποικιλία δραστηριοτήτων— καταφέραμε να λειτουργήσουμε αρμονικά. Οι εταίροι είναι δραστήριοι, συμμετέχουν ουσιαστικά και προωθούν τις ιδέες και τα αποτελέσματα του έργου με συνέπεια. Αυτή η δυναμική, κατά τη γνώμη μου, έχει τις προϋποθέσεις να συνεχίσει και μετά το 2026.
Είμαι αισιόδοξος σε κάθε περίπτωση. Η βασική φιλοσοφία του έργου, δηλαδή η συμμετοχική μάθηση, αποκτά σταθερά έδαφος. Βλέπω πραγματικό ενδιαφέρον από τα πανεπιστήμια για ενίσχυση της σχέσης τους με την κοινωνία. Η ιδέα της συμμετοχικής μάθησης — είτε ως science shop, είτε ως citizen science, είτε ως service learning — δεν είναι μια παροδική τάση· ήρθε για να μείνει»
Ο συντονιστής του έργου LOESS, Norbert Steinhaus, μιλάει αποκλειστικά στην Κοινωνική
Το έργο LOESS χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Horizon Europe στο πλαίσιο της σύμβασης Ν. 101112707
