του Πάνου Ευαγγελόπουλου*
Λίγα λόγια για την πρώτη και πιο ξακουστή Φιλαδέλφεια, που σήμερα μάλιστα μετά από 2500 χρόνια, το όνομα της ακούγεται στην Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, την έκτη μεγαλύτερη της πόλη και πρώτη πρωτεύουσα των ΗΠΑ.
Όμως η πρώτη Φιλαδέλφεια του κόσμου είναι της Μέσης Ανατολής, δηλαδή η σημερινή πρωτεύουσα της Ιορδανίας το Αμμάν.
Στο απόγειο της δύναμης της Ελληνικής Αιγύπτου των Πτολεμαίων, τα αδέλφια Πτολεμαίος ο Β΄ και η Αρσινόη η Β΄, Συμβασιλείς και οι δύο, νίκησαν τους Έλληνες Σελευκίδες, Βασιλείς της Ασίας και κατέκτησαν όλη την Συρία.
Την περίοδο αυτή των Μεγίστων Συμβασιλέων, των αδελφών Πτολεμαίου Β΄ και Αρσινόης Β΄, η Αλεξάνδρεια απέκτησε τον Φάρο και την Βιβλιοθήκη, ονομαζόμενη Μουσείο από τις Μούσες, το πρώτο Μουσείο της Ανθρωπότητος, και η Αλεξάνδρεια κατέστη η Μεγίστη Πόλη των Φωτών του Κόσμου!
Τα δύο αδέλφια προσκάλεσαν όλους τους σοφούς του κόσμου στην Αλεξάνδρεια αλλά και όλους τους καλλιτέχνες. Η πνευματική και καλλιτεχνική ζωή της Αλεξάνδρειας έφθασε στο απόγειο της! Τότε ακριβώς, χάριν των δύο αδελφών, μεταφράστηκαν και οι Αρχαίες Εβραϊκές Γραφές στα Ελληνικά. Οι Εβραίοι ήταν η τρίτη πληθυσμιακή κοινότητα της Αλεξάνδρειας, με πρώτους τους αυτόχθονες Αιγύπτιους και δεύτερους τους Έλληνες.
Τότε ιδρύθηκε η Φιλαδέλφεια στην Συρία, σήμερα Ιορδανία, από τα δύο αγαπημένα αδέλφια και έδωσαν αυτό το όνομα στην πόλη για να δείξουν την αδελφική τους φιλία σε όλον τον κόσμο και για να εορτάσουν και να θεμελιώσουν την μεγάλη και δύσκολη κατάκτηση της Συρίας!
Τα δύο αδέλφια ήταν τόσο αγαπημένα μεταξύ τους που στο τέλος παντρεύτηκαν, προκαλώντας το κοινό αίσθημα και μη σεβόμενοι τα ήθη και έθιμα των Ελλήνων εναντίον της αιμομιξίας.
Τα δύο αδέλφια απάντησαν ότι είναι Θεοί και παντρεύτηκαν όπως ακριβώς ο Δίας και η Ήρα και ότι ο γάμος τους συμβόλιζε ότι ποτέ δεν θα μαλώσουν μεταξύ τους και δεν θα επιδοθούν σε αδελφοκτόνο πόλεμο όπως κάνανε τόσο τραγικά και μοιραία όλοι οι διάδοχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τα τέκνα τους.
Η Αρσινόη Β΄, πριν παντρευτεί τον αδελφό της Πτολεμαίο Β΄, είχε παντρευτεί τον Βασιλιά της Θράκης Λυσίμαχο, του οποίου η κόρη, η Αρσινόη Α΄, ήταν η πρώτη σύζυγος του αδελφού της. Όταν λοιπόν πέθανε ο Λυσίμαχος, η Αρσινόη Β΄ επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια, εξόρισε την σύζυγο του αδελφού της Αρσινόη Α΄ στην Άνω Αίγυπτο και μετά συμβασίλεψε με τον αδελφό της, επιτυγχάνοντας και οι δύο μαζί μεγάλα κατορθώματα και στο τέλος τον παντρεύτηκε.
Οι Έλληνες στην Αλεξάνδρεια έβραζαν από την οργή τους και ο Μέγας Σατυρικός Ποιητής, ο Σωτάδης, δεν άντεξε και τους διακωμώδησε με ανήκουστο και χυδαίο τρόπο, με λέξεις που δεν γράφονται, ούτε στην σημερινή σάτιρα της εποχής της ελευθεριότητας αλλά διασώθηκαν αυτές οι απίστευτες και ανείπωτες λέξεις από τον Πλούταρχο.
Μέγας ο Σωτάδης, Μεγίστη η Σάτιρα του.
Οι Φιλάδελφοι Συμβασιλείς, Πτολεμαίος Β΄ και Αρσινόη Β΄, δεν εξέπεσαν ποτέ από τον Θρόνο τους, παρά την γενική κατακραυγή, διότι επέβαλαν σκληρή λογοκρισία και εφάρμοσαν τα πιο αυταρχικά μέτρα που κανείς θα μπορούσε να φανταστεί.
Ο Σωτάδης συνελήφθη, φυλακίστηκε αλλά κατάφερε να δραπετεύσει διότι όλος ο λαός ήταν μαζί του και οι φίλοι του και οι υποστηρικτές του πανίσχυροι!!!
Οι κωμωδίες του Σωτάδη, Φλύακες και Κίναιδοι, έκαναν εκείνη την εποχή θραύση!!!
Όμως οι Φιλάδελφοι Συμβασιλείς, εκδικητικοί, όσο ποτέ άλλοτε, τον ξαναπιάσανε και άλλοι λένε ότι τον έκλεισαν σε μολυβένιο κουτί που το έριξαν στην θάλασσα και άλλοι λένε ότι τον έπνιξαν μέσα σε ένα μεγάλο κουβά μελάνης για να πεθάνει με αυτό που έγραφε.
Αυτό μάλλον είναι μεταγενέστερη μεσαιωνική ερμηνεία για να αποδειχθεί στους σκοτεινούς χρόνους η αξία της λογοκρισίας και η σημασία της τιμωρίας της!!!
Οι Φιλάδελφοι Συμβασιλείς έζησαν, βασίλεψαν και μεγαλούργησαν μέχρι το φυσικό τέλος της ζωής τους!!!
Κανένας δεν μπόρεσε να τα βάλει μαζί τους αλλά μόνον ο Σωτάδης και τους ρεζίλεψε για πάντα!!!
Όταν έφθασα πέρυσι στο Αμμάν (Φιλαδέλφεια) για να περιηγηθώ όση Μέση Ανατολή μπορούσα, οι Ιορδανοί με υποδέχθηκαν με την φράση "Καλώς ήρθες στην Πατρίδα σου!!!", όταν τους ρώτησα γιατί, μου είπαν, ολόκληρη η Ιορδανία είναι γεμάτη Ελλάδα και Ελληνισμό!!!
Θα προσέθετα την Μικρά Ασία, την Συρία, την Αίγυπτο και την Λιβύη ασφαλώς χωρίς κανέναν δισταγμό.
Ένα μεγάλο κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομίας, Αρχαίας Ελληνικής, Ελληνορωμαϊκής και Βυζαντινής είναι εκεί.
*Ο Πάνος Ευαγγελόπουλος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
*Απόσπασμα από τη διάλεξή του στον Μυστρά, στο Ινστιτούτο Βυζαντινού Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου για την πολιτιστική μας κληρονομιά στην Μέση Ανατολή και στην Αφρική
