Το άλυτο πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους

korkidis vasilis new

του Βασίλη Κορκίδη

Η πανδημία αναμένεται να διογκώσει το ιδιωτικό χρέος, τόσο για τις επιχειρήσεις, όσο και για τα νοικοκυριά και, επομένως, να λειτουργήσει ανασταλτικά στην ανάκαμψη, αλλά και να επηρεάσει τις προοπτικές ανάπτυξης, μετά την έξοδο από την πανδημική κρίση. Στην Ελλάδα, το ιδιωτικό χρέος, δηλαδή οι ληξιπρόθεσμες οφειλές σε ΑΑΔΕ, σε ΕΦΚΑ και τράπεζες ανέρχεται σήμερα σε 234 δις ευρώ ή στο 127,5% του ΑΕΠ. Συγκεκριμένα, οι οφειλές από φόρους και εισφορές αυξήθηκαν το 2020 κατά επιπλέον 7,12 δις ευρώ, εκ των οποίων, τα 5,7 δις ευρώ αφορούν ανείσπρακτους φόρους. Τα ληξιπρόθεσμα φορολογικά χρέη έφτασαν στα 108 δις ή στα 84 δις ευρώ, εάν αφαιρεθούν τα 24 δις ανεπίδεκτων είσπραξης. Συνολικά, ένας στους δύο φορολογούμενους είναι οφειλέτης με συνολικά 4 εκατ. ΑΦΜ, ενώ σε 1,3 εκατ. έχουν επιβληθεί αναγκαστικά μέτρα είσπραξης και άλλοι τόσοι κινδυνεύουν να τους επιβληθούν. Ταυτόχρονα, οι “παγωμένες οφειλές” της πανδημίας σε δημόσιο, ταμεία και τράπεζες εκτιμώνται από την ΤτΕ σε 28,4 δις ευρώ.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της ΤτΕ, οι ΜμΕ αδυνατούν να εξυπηρετήσουν το 47% των δανείων τους, δηλαδή 13,5 δις σε σύνολο 28,9 δις ευρώ. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις δεν δύνανται να καταβάλουν κανονικά τις δόσεις για το 55,4% των δανείων τους, δηλαδή για 9,5 δις ευρώ σε σύνολο χορηγήσεων 17,2 δις ευρώ. Το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους αναμένεται να γίνει οξύτερο μετά τη λήξη των μέτρων στήριξης και την αναστολή των πληρωμών. Ωστόσο, αυτή τη φορά, η χώρα μας δεν είναι η μόνη που αντιμετωπίζει αυτό το δυσεπίλυτο πρόβλημα. Την επόμενη ημέρα, τράπεζες και επενδυτές σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, θα κληθούν να χρηματοδοτήσουν επιχειρήσεις με πολύ υψηλότερο χρέος. Άλλωστε, η μόνη διέξοδος από τον κίνδυνο του ιδιωτικού χρέους θα πρέπει να αναζητηθεί στην επιτάχυνση της εξυγίανσης των επιχειρήσεων μέσω τραπεζών, στην υιοθέτηση μιας γενναίας αντιμετώπισης ανεπίδεκτων χρεών, στη συμμετοχή του δημοσίου στην εξυγίανση των νοικοκυριών, στην εξασφάλιση της συνεργασίας των οφειλετών υπό το νέο νομικό πλαίσιο, αλλά και στην επίτευξη υψηλών ρυθμών οικονομικής μεγέθυνσης, πάνω από 3%. Η δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης είναι σίγουρα θετικό βήμα για την αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση είναι να συνοδευτεί από την κατάρτιση ενός αξιόπιστου σχεδίου, το οποίο θα εγγυάται την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, την υιοθέτηση καινοτόμων μεθόδων παραγωγής και την προστασία των εργαζομένων.

Τα συνολικά μέτρα στήριξης 35,6 δις ευρώ της κυβέρνησης, για την διετία 2020-21, σίγουρα δημιουργούν ένα ανάχωμα στα λουκέτα και την ανεργία, αλλά δεν αποτελούν οριστική λύση στην αντιμετώπιση του υψηλού ιδιωτικού χρέους. Η νέα γενιά χρέους που θα δημιουργηθεί από τις επιπτώσεις της πανδημίας προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία δεν θα πρέπει να επιβαρυνθεί με τόκους και προσαυξήσεις, αλλά να ρυθμιστεί η βασική οφειλή και να αποπληρωθεί κλιμακωτά από 120 έως 240 δόσεις. Το πρόβλημα της αναστολής μεταχρονολογημένων επιταγών και η διαχείριση πληρωμής τους την επόμενη μέρα, πρέπει να διευθετηθεί με ένα ειδικό τραπεζικό “πλαφόν”, ώστε να αποφευχθεί το “ντόμινο” ρευστότητας στην αγορά και να προστατευτεί η βιωσιμότητα των συνεπών επιχειρήσεων. Η μεγέθυνση του ιδιωτικού χρέους από την πανδημία αποτελεί ένα ακόμα δομικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας και της επιχειρηματικότητας. Η αναζήτηση των βέλτιστων λύσεων για την αντιμετώπισή του, με γνώμονα και το δεκαετές ιδιωτικό χρέος που προϋπήρχε της πανδημίας, θα πρέπει να ανταποκρίνεται στη στήριξη της μικρομεσαίας ελληνικής επιχείρησης, ώστε να ανακάμψει το ταχύτερο η οικονομία μας. Το οικονομικό επιτελείο πρέπει να ανταποκριθεί στην πληρέστερη αξιολόγηση της κατάστασης και να εφαρμόσει τα κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισης του ιδιωτικού χρέους, πριν βρεθεί μια οριστική λύση.

Πρόταση για επτά παρεμβάσεις σε πέντε φόρους στη φορολογία του 2021

Στο τραπέζι της κυβέρνησης εξετάζονται σοβαρές παρεμβάσεις σε φόρους του 2021, που θα αποτρέψουν επιβαρύνσεις και θα δώσουν ανάσες στους φορολογούμενους. Το οικονομικό επιτελείο προχωρά, μάλιστα, σε αναδιάταξη κινήσεων στο φορολογικό μέτωπο, μετά και τις συνεχείς παρατάσεις στη διάρκεια του τρίτου lockdown, που ανατρέπει τους αρχικούς σχεδιασμούς. Ο δημοσιονομικός λογαριασμός του Μαρτίου φαίνεται να υπερδιπλασιάζεται από τα 1,2 δις στα 3 δις ευρώ και το παρατεταμένο κλείσιμο του λιανικού εμπορίου να επιφέρει νέα πλήγματα σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών αναζητά λύσεις για να αποτρέψει επιβαρύνσεις που θα προκαλέσουν φέτος στους φορολογούμενους οι ηλεκτρονικές αποδείξεις, τα τεκμήρια διαβίωσης για τις κατοικίες και τα αυτοκίνητα, η προκαταβολή φόρου εισοδήματος, το τέλος επιτηδεύματος, ο ΕΝΦΙΑ, ενώ συζητά με τους θεσμούς το ενδεχόμενο να ενταχθούν στην ειδική ρύθμιση των 24 άτοκων ή 48 χαμηλότοκων δόσεων ο φόρος εισοδήματος και ο ΕΝΦΙΑ που έμειναν απλήρωτοι το 2020 από όσους έχουν πληγεί από την πανδημία.
Μετά το «πάγωμα» της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για τα φετινά εισοδήματα του ιδιωτικού τομέα, το οικονομικό επιτελείο εξετάζει έκτακτες παρεμβάσεις εντός των δημοσιονομικών αντοχών, που αφενός θα αποτρέψουν οφειλές και, αφετέρου, θα δώσουν ανάσες στους φορολογούμενους. Η ατζέντα των παρεμβάσεων που εξετάζονται στο φορολογικό μέτωπο περιλαμβάνει τη μείωση των ηλεκτρονικών αποδείξεων για τα εισοδήματα που θα δηλωθούν φέτος. Εξετάζεται, είτε να μειωθεί το όριο του 30% των ηλεκτρονικών αποδείξεων στο 20%, είτε να ακυρωθεί για φέτος ο έξτρα φόρος 22% στη διαφορά των αποδείξεων που υπολείπονται από την απαιτούμενη αξία. Πριν ξεκινήσει η διαδικασία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων εξετάζεται η μείωση ή το προσωρινό πάγωμα των τεκμηρίων διαβίωσης που απειλούν φέτος τους φορολογούμενους που είδαν τα εισοδήματά τους το 2020 να μειώνονται σημαντικά λόγω της καραντίνας και του μέτρου της αναστολής εργασίας, καθώς και η στοχευμένη μείωση της προκαταβολής φόρου για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες που παρά τη μείωση του τζίρου τους κατάφεραν να έχουν κέρδη το 2020.

Το σενάριο μιας γενικευμένης μείωσης του συντελεστή φόρου, όπως εφαρμόστηκε πέρυσι, δεν φαίνεται εφικτό φέτος, ενώ οι όποιες παρεμβάσεις δρομολογηθούν, θα είναι στοχευμένες στις επιχειρήσεις εκείνες που είχαν το 2020 μεγάλη πτώση στον τζίρο τους, σε σύγκριση με το 2019. Μάλιστα, δεν συζητείται να μειωθεί η προκαταβολή 30% για όσους έχουν μείωση τζίρου μόλις 5% όπως ίσχυσε πέρυσι. Αντίθετα, θα μπορούσε να εξεταστεί η μείωση της προκαταβολής για όσους είδαν πέρυσι τον τζίρο τους να μειώνεται πάνω από 20-30%, αλλά κατάφεραν να εμφανίσουν κέρδη. Το σενάριο της μείωσης του τέλους επιτηδεύματος για τα εισοδήματα του 2020 προβλέπει, μόνο για την τρέχουσα χρονιά, μια κλιμακωτή μείωση έως και την κατάργησή του για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από την υγειονομική κρίση, σύμφωνα με το μοντέλο που ίσχυσε πέρυσι για τη μειωμένη προκαταβολή φόρου. Αυτό σημαίνει ότι, εάν κλειδώσει το μέτρο ανάλογα με την πτώση τζίρου που έχει μία επιχείρηση ή ένας επαγγελματίας, θα περιορίζεται ή θα καταργείται το τέλος επιτηδεύματος που καλείται να καταβάλει. Στο τραπέζι του οικονομικού επιτελείου βρίσκεται και το πάγωμα του ΕΝΦΙΑ στα περσινά επίπεδα. Επειδή το τρίτο lockdown έχει δυσκολέψει αρκετά την άσκηση της ευθυγράμμισης των αντικειμενικών αξιών με τις εμπορικές τιμές και την επέκταση του αντικειμενικού συστήματος σε 3.000 νέες περιοχές εξετάζεται ο ΕΝΦΙΑ που θα κληθούν να πληρώσουν φέτος οι ιδιοκτήτες ακινήτων να γίνει με βάση τις ισχύουσες τιμές ζώνης. Οι επτά παρεμβάσεις της κυβέρνησης σε πέντε φόρους του 2021 σχεδιάζονται με γνώμονα να δώσουν σημαντικές ανάσες στους φορολογούμενους, καθώς επίσης να μην δημιουργήσουν νέα γενιά φορολογικών χρεών. Ας ελπίσουμε ότι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή των παρεμβάσεων θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα τόσο στα δημόσια ταμεία, όσο και στη φοροδοτική ικανότητα φυσικών και νομικών προσώπων.

eep logo