Από το Κέντρο Καινοτομίας για την Γαλάζια Ανάπτυξη του Δήμου Πειραιά
Του Χρήστου Πετρέα*
Το λιμάνι του Πειραιά είναι ένα από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως και γύρω του αναπτύσσονται πολλές δραστηριότητες σχετικές με την θαλάσσια οικονομία, ενώ είναι και το μεγαλύτερο λιμάνι κρουαζιέρας της Ανατολικής Μεσογείου και ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια κρουαζιέρας στην Ευρώπη.
Στην λογική και την πρωτοβουλία, τόσο της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Γαλάζια Ανάπτυξη, οι δραστηριότητες του θαλάσσιου τουρισμού παίζουν σημαντικό ρόλο, γιατί γύρω από αυτές διακινούνται επιχειρήσεις, επαγγέλματα, πελάτες και τουρίστες, με προοπτικές αυξημένων οικονομικών ωφελειών.
Ήδη από το τέλος του 2019 λειτουργεί στον Πειραιά με πρωτοβουλία του Δήμου Πειραιά, το BLUE LAB Κέντρο Καινοτομίας για την Γαλάζια Ανάπτυξη, που είναι και το πρώτο κέντρο προώθησης και υποστήριξης της επιχειρηματικής καινοτομίας αποκλειστικά για τη Γαλάζια Ανάπτυξη στην Ελλάδα. Η Στρατηγική του Δήμου Πειραιά, για την Γαλάζια Οικονομία και Ανάπτυξη, στοχεύει να συμβάλει στην καθιέρωση του Πειραιά ως κορυφαίου κέντρου με διεθνή προσανατολισμό και εμβέλεια, στον τομέα αυτό.
Το BLUE LAB, το Κέντρο Επιχειρηματικής Καινοτομίας για τη Γαλάζια Ανάπτυξη του Δήμου Πειραιά, στο πλαίσιο των υπηρεσιών υποστήριξης νέων επιχειρηματικών ιδεών που προσφέρει (επιχειρηματικός επιταχυντής BLUE LAB διοργάνωσε το 1ο WORKSHOP ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ, με θέμα τις εξελίξεις στον τουρισμό στην μετά – κορωνοϊό εποχή, και ειδικότερα με έμφαση στις δραστηριότητες του θαλάσσιου τουρισμού, την κρουαζιέρα και τα επαγγελματικά τουριστικά σκάφη.
Στο Workshop που πραγματοποιήθηκε κυρίως ψηφιακά, συμμετείχαν ως ομιλητές εκπρόσωποι θεσμικών φορέων του τουρισμού σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, καταξιωμένοι επαγγελματίες του χώρου καθώς και start uppers. Το Workshop συντόνισε το Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής Παρακολούθησης του Blue Lab, κ. Χρήστος Πετρέας, Οικονομολόγος – Εμπειρογνώμων – Σύμβουλος σε θέματα τουριστικού σχεδιασμού και ανάπτυξης, αρμόδιος για τον συγκεκριμένο τομέα. Η ενέργεια είχε σκοπό, την ουσιαστική ενημέρωση των συμμετεχόντων αναφορικά με τις τάσεις που διαμορφώνονται κατά την τρέχουσα περίοδο στον τουρισμό αλλά και τη δυνατότητα ανταλλαγής απόψεων και απόκτησης αντίληψης πρακτικών που αναδεικνύονται από τη λειτουργία συγκεκριμένων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του θαλάσσιου τουρισμού.
Την αρχική εισήγηση και χαιρετισμό εκ μέρους του Δημάρχου Πειραιά έκανε ο Αντιδήμαρχος κ. Δημήτρης Καρύδης, ο οποίος αναφέρθηκε στο όλο Έργο του BLUE LAB και στα μέχρι σήμερα επιτευχθέντα αποτελέσματα και επεσήμανε την σημασία που έχουν οι δραστηριότητες του θαλάσσιου τουρισμού για τον Πειραιά. Επίσης περιέγραψε συγκεκριμένα και αρκετές παρεμβάσεις και προγράμματα έργων που έχει ήδη δρομολογήσει ο Δήμος, τόσο για την συγκοινωνιακή διευκόλυνση όσο και για την αναβάθμιση όλου του παράκτιου μετώπου.
Στην συνέχεια ο κ. Χρήστος Πετρέας, Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του BLUE LAB και Επιστημονικός Συντονιστής του Workshop, καλωσόρισε τα Μέλη του Πάνελ και περιέγραψε με συντομία την σημασία της Γαλάζιας Οικονομίας και τους στόχους του Workshop.
Η αρχική θεματική ενότητα του Workshop ασχολήθηκε περισσότερο με την ευκαιρία της επανεκκίνησης της τουριστικής δραστηριότητας στην μετά - κορωνοϊό περίοδο, όπου κρίθηκε σκόπιμο και προσεκλήθει εκπρόσωπος από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού – Τμήμα Ευρώπης. 
Η Καθηγήτρια Κυρία ALESSANDRA PRIANTE, Γενική Διευθύντρια Τομέα Ευρώπης του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών, αφού έκανε μία σύντομη αναφορά στις ενέργειες του Π.Ο.Τ. για την επανεκκίνηση του τουρισμού, έδωσε έμφαση στην ιδιαιτερότητα που έχει η θαλάσσια ζώνη όχι μόνο ως περιοχή τουριστικών δραστηριοτήτων, αλλά και ως πύλη εισόδου στην ενδοχώρα και για την προσέγγιση των τουριστικών προορισμών στο εσωτερικό, και πρότεινε την ανάδειξη όχι μόνο των κύριων λιμένων αλλά και των μικρότερων λιμενικών υποδομών ως «πύλες εισόδου». Έδωσε δε ως παράδειγμα τις δυνατότητες των ακτών της Αδριατικής για την ποικιλία των χαρακτηριστικών που έχει η παράκτια ζώνη. Επίσης αναφέρθηκε και στις ακαδημαϊκές συνεργασίες, σχετικά με έρευνες για την ανάπτυξη του τουρισμού.
Στη συνέχεια την σημερινή κατάσταση και τις διαμορφούμενες προοπτικές του Ελληνικού τουρισμού, παρουσίασε ο εκπρόσωπος του ΣΕΤΕ, Γενικός Γραμματέας κ. Γιώργος Βερνίκος, ο οποίος επεσήμανε ότι ακόμα δεν έχουν διαμορφωθεί οι συνθήκες με τις οποίες μπορεί να γίνει σαφής σχεδιασμός για την «επόμενη μέρα», αλλά υποστήριξε ότι οι Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες ήταν και είναι σε θετική κατεύθυνση, όμως θεωρεί ότι πολλές δυσκολίες είναι ακόμα μπροστά στον Ελληνικό τουρισμό, ότι δημιουργούνται σοβαρές ανισότητες και ότι υπάρχουν πολλά επιχειρηματικά προβλήματα.
Λόγω της εντοπιότητας της Αττικής, η Ενότητα περιέλαβε και εισήγηση του Εντεταλμένου Συμβούλου για τον Τουρισμό της Περιφέρειας Αττικής, κ. Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλου, ο οποίος αναφέρθηκε στον τουριστικό σχεδιασμό για την ανάδειξη της Περιφέρειας Αττικής «ως ενός πολυδιάστατου συνόλου προορισμών για ολιγοήμερες διακοπές (short break) καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου» και επεσήμανε ότι ο τομέας του θαλάσσιου και παράκτιου τουρισμού θεωρείται ότι παρουσιάζει ιδιαίτερες δυνατότητες στο πλαίσιο της γαλάζιας οικονομίας.
Στην θεματική ενότητα του τουρισμού κρουαζιέρας, περιέγραψε την κατάσταση ο Καθηγητής κ. Θάνος Πάλλης, από το Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Πρώην Γενικός Γραμματέας της MEDCRUISE, ο οποίος, παρά το ότι, όπως ανέφερε, συμμερίζεται τις ανησυχίες που εξέφρασε ο κ. Βερνίκος, ήταν πιο αισιόδοξος για την κρουαζιέρα, επισημαίνοντας ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η κρουαζιέρα αντιμετωπίζει δυσκολίες, και ανέφερε ενδεικτικά την κρίση του 2008. Ο ίδιος επικέντρωσε τις παρατηρήσεις του και στο ότι είναι συγκριτικά λίγα τα λιμάνια της Μεσογείου που μπορούν να εξυπηρετήσουν τα καινούργια κρουαζιερόπλοια και τα δέχονται να προσεγγίσουν, λόγω κορωνοϊού. Ήταν πιο αισιόδοξος για την Ελλάδα, επισημαίνοντας ότι η χώρα μας έχει πολλά λιμάνια για κρουαζιέρα, ότι ήδη ορισμένες εταιρείες έχουν αρχίσει μικρής διάρκειας κρουαζιέρες, και έθεσε ως προϋποθέσεις ανάπτυξης για την Ελλάδα αφενός τον καλό προγραμματισμό σε βάθος χρόνου, όχι μόνο για λιμενικές υποδομές αλλά σε συνδυασμό με δρομολόγια και δραστηριότητες στην παράκτια περιοχή.
Οι εκπρόσωποι της Ένωσης Εφοπλιστών Κρουαζιερόπλοιων & Φορέων Ναυτιλίας (ΕΕΚΦΝ), που ακολούθησαν, κ. Θεόδωρος Κόντες, Πρόεδρος, και κ. Αντώνης Καλούδης, ναύαρχος ε.α. Γενικός Διευθυντής, αναφέρθηκαν κυρίως στις ανάγκες βελτίωσης των συνθηκών υποδοχής της κρουαζιέρας στον Πειραιά, που αναπτύσσεται ως το μεγαλύτερο λιμάνι κρουαζιέρας της χώρας, και στην ανάγκη να τεθούν σε ισχύ τα αναγκαία υγειονομικά πρωτόκολλα για την κρουαζιέρα, ενώ ο κ. Καλούδης έδωσε έμφαση στον κορεσμό σε αριθμό επιβατών, στις ανεπαρκείς και κατά μία άποψη λανθασμένες επιλογές ανάπτυξης λιμενικών υποδομών και τις δυσκολίες εξυπηρέτησης στον Πειραιά των μεγάλων αριθμών των επιβατών κρουαζιέρας, όταν βέβαια η λειτουργία είναι υπό κανονικές συνθήκες. Επεσήμανε ότι κατά την κρίση των φορέων κρουαζιέρας, χρειάζονται δραστικές παρεμβάσεις για την διευκόλυνση του κυκλοφοριακού στην περιοχή του λιμανιού, και αναφέρθηκε σε σειρά συγκεκριμένων έργων που έχουν προταθεί προς τις αρχές προς επίλυση των προβλημάτων.
Η επόμενη Ενότητα στόχευσε στην επικοινωνία με τους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον θαλάσσιο τουρισμό, και ειδικότερα στις δραστηριότητες του τουρισμού κρουαζιέρας και των επαγγελματικών τουριστικών σκαφών. 
Ακολούθησαν και περιέγραψαν θέματα σχετικά με προβληματισμούς αλλά και αναπτυξιακές δυνατότητες του κλάδου των σκαφών αναψυχής, οι κκ. Αντώνης Στελλιάτος, Πρόεδρος της Ένωσης Πλοιοκτητών Ελληνικών Σκαφών Τουρισμού ΕΠΕΣΤ, επαγγελματίας με πολυετή εμπειρία στον κλάδο, και κ. Πάρις Λουτριώτης, Πλοιοκτήτης και Ναυλομεσίτης - EXADAS YACHTS, νυν Πρόεδρος του Συνδέσμου Ιδιοκτητών Τουριστικών Επαγγελματικών Σκαφών Άνευ Πληρώματος – ΣΙΤΕΣΑΠ και Πρόεδρος της ΚΟΙΝΣΕΠ «Ελληνική Βάση Γιώτινγκ», που μετέφεραν τις εμπειρίες τους αλλά και τις ανησυχίες τους για τις εξελίξεις των σήμερα μειωμένων ναυλώσεων σκαφών, στην μετά τον κορωνοϊό εποχή. Μεταξύ των προτάσεων που έθεσαν ήταν η διαφήμιση της δραστηριότητας του επαγγελματικού σκάφους, η ανάγκη το κράτος «να δεί φιλικά» τους επαγγελματίες, και λαμβάνοντας υπόψη ότι ο κλάδος συνεισφέρει, με βάση μελέτες, το περίπου 1,14% στο ΑΕΠ, ότι υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις λιμενικών υποδομών και μαρίνες, τόσο στην Αττική όσο και γενικότερα, και ελλείπει η προβολή των Ελληνικών νησιών ως ασφαλείς προορισμοί για τους δυνητικούς πελάτες του κλάδου. Επεσήμαναν δε και το ότι ο Δήμος Πειραιά είναι κρίσιμη γεωγραφική περιοχή, όχι μόνο για την δραστηριότητα της κρουαζιέρας αλλά και του σκάφους αναψυχής, γιατί προσφέρεται ως κεντρική βάση, ενώ διευκολύνει και με την ακτοπλοϊκή συγκοινωνία του λιμένα.
Τις επιχειρήσεις του κλάδου των τουριστικών πρακτόρων και γραφείων εξυπηρέτησης κυρίως της αγοράς κρουαζιέρας, εκπροσώπησε, από τον Πειραιά, ο κ. Μιχάλης Νομικός, ιδιοκτήτης της HARDY Enterprises Ship Agent and Tour Operators, εταιρείας ειδικευόμενης στην αγορά κρουαζιέρας, επαγγελματίας - στέλεχος με πολυετή δραστηριότητα στον χώρο, που επεσήμανε ότι οι προβλέψεις δεν είναι ευοίωνες για την κρουαζιέρα την στιγμή αυτή, γιατί οι πλοιοκτήτριες εταιρείες έχουν μεγάλα δανειακά βάρη, και θα κοιτάξουν να μειώσουν τα έξοδά τους. Ο κ. Νομικός πρότεινε επίσης να εξεταστεί η περίπτωση να επιτρέψουν τα Ελληνικά λιμάνια την φιλοξενία κρουαζιεροπλοίων για παροπλισμό, που θα φέρει έσοδα, γιατί θα χρειάζονται τροφοδοσία, συντηρήσεις και θα παραμένουν και τα πληρώματα παροπλισμού.
Από την περιφέρεια, συμμετείχε ο κ. Χρήστος Μιχαλάκης, Ιδιοκτήτης – Εκπρόσωπος του GEM TRAVEL, Τουριστικού Γραφείου incoming και shore services της κρουαζιέρας, και Πρόεδρος Ένωσης Τουριστικών Γραφείων Ρόδου, ο οποίος για την δραστηριότητα του γιώτινγκ, δήλωσε ότι υστερούμε έναντι της Τουρκίας, τουλάχιστον σε θέσεις ελλιμενισμού, και ως παράδειγμα ανέφερε ότι η Μαρμαρίς έχει περίπου 2500 θέσεις ελλιμενισμού έναντι των περίπου 500 σημερινών θέσεων στην Μαρίνα Ρόδου, που προβλέπεται όμως ότι θα αναβαθμισθεί με νέες επενδύσεις στα επόμενα χρόνια. Όμως η σοβαρή επισήμανση που έκανε ο κ. Μιχαλάκης ήταν ότι τα υφιστάμενα υγειονομικά πρωτόκολλα έχουν δυσκολίες εφαρμογής και πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το βασικό έσοδο των εταιρειών κρουαζιέρας είναι από τις διοργανωνόμενες εκδρομές, που απαιτούν διαφορετική προετοιμασία και υλοποίηση, ενώ η επανάκαμψη προβλέπεται δύσκολη λόγω του χρόνου προετοιμασίας και διαμόρφωσης των δρομολογίων των κρουαζιεροπλοίων. Άλλωστε συνολικά η φετινή χρονιά προβλέπεται ότι θα είναι πολύ χαμηλή ίσως μόνο στο 20-25% της προηγούμενης, σε τουριστική κίνηση.
Για την καλύτερη επαφή με την αγορά και την επιχειρηματική δραστηριότητα στα θέματα της Γαλάζιας Οικονομίας, συμμετείχαν και νέοι επιχειρηματίες - ιδρυτές – ιδιοκτήτες μίας βραβευμένης start-up επιχείρησης, ασχολούμενης με την δημιουργία applications για την υποβοήθηση της τουριστικής αγοράς. Μεταξύ αυτών τις παρουσιάσεις στο WORKSHOP συμπλήρωσε η ενδιαφέρουσα παρέμβαση σε σχέση με την εμπειρία ίδρυσης και λειτουργίας μίας start-up επιχείρησης, που μετέφεραν οι κ. Σωτήρης Μεταξάς και κα Μαριέττα Σίμου, συν-ιδρυτές και διευθυντικά στελέχη της NABLE SOLUTIONS, που περιέγραψαν και τα προϊόντα με κοινωνικό αντίκτυπο της εταιρείας τους, απευθυνόμενα στην πληροφόρηση των διαθέσιμων εξυπηρετήσεων των επισκεπτών και μάλιστα με ειδίκευση στην αγορά του «προσβάσιμου τουρισμού». Στην συζήτηση που ακολούθησε έκαναν παρέμβαση και εκ των συμμετεχόντων στο Πρόγραμμα του BLUE LAB επίσης ιδρυτές νέων start-up, οι κκ. Τριάντης και Κα Μπότσογλου.
Ο κ. Χρήστος Πετρέας, Επιστημονικός Συντονιστής, ευχαριστώντας τους συμμετέχοντες και τα Μέλη των Πάνελ, έκανε μία σύντομη σύνοψη διαπιστώνοντας, από τις παρεμβάσεις, ότι ο θαλάσσιος τουρισμός και οι συνεργασίες που μπορούν να αναπτυχθούν στην προοπτική του, έχουν πολλές δυνατότητες και ιδίως στην Ελλάδα. Δυστυχώς η πανδημία του κορωνοϊού έχει επηρεάσει και τους δύο ειδικότερους κλάδους που συζητήθηκαν και εκπροσωπήθηκαν, αλλά παραμένει η ελπίδα ότι η κατάσταση θα αποκατασταθεί, έστω και σταδιακά. Με τα δεδομένα αυτά η περιοχή του Δήμου Πειραιά με το λιμάνι και τις μαρίνες, μπορεί να εκμεταλλευτεί την ανάκαμψη και να δημιουργήσει συνθήκες ανάπτυξης τόσο για καινοτόμες επιχειρηματικές δραστηριότητες, όσο και για θέσεις εργασίας, και τα δύο στοιχεία των στόχων του BLUE LAB.
Περισσότερες πληροφορίες για με το BLUE LAB στην επίσημη σελίδα του Κέντρου www.bluelab.gr
* Ο Χρήστος Πετρέας είναι Οικονομολόγος – Εμπειρογνώμων – EU senior expert / σύμβουλος τουριστικού σχεδιασμού και ανάπτυξης, μελετητής, Διδάσκων Τουριστικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, συγγραφέας και αρθρογράφος, σε θέματα επιχειρηματικής, περιφερειακής και τουριστικής ανάπτυξης. Έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τον στρατηγικό σχεδιασμό για την ανάπτυξη και μάρκετινγκ πολλών ειδικών – θεματικών μορφών τουρισμού, και δραστηριοποιείται ως σύμβουλος φορέων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, τοπικής αυτοδιοίκησης και επιχειρήσεων, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε πολλές χώρες του εξωτερικού.
Το παρόν άρθρο συγγράφηκε με την ιδιότητά του ως Μέλος Επιστημονικής Επιτροπής του BLUE LAB (αρμοδιότητα «τουρισμός»), Επιστημονικός Συντονιστής του 1ου WORKSHOP με θεματική τον θαλάσσιο τουρισμό
