Η Αντιγόνη στα Περσικά…

Υπάρχουν κάποιες φορές που η στιγμή συνομιλεί με την Ιστορία. Στιγμές που η ατομική θυσία είναι μονόδρομος. Μονόδρομος ακόμη και σε αδιέξοδο. Δεν μπορώ να ξέρω ποια εξέλιξη θα έχει η εξέγερση των γυναικών (αν και όχι μόνο των γυναικών) στο Ιράν. Μπορεί να πνιγεί στο αίμα; Δυστυχώς πιθανότατα. Μπορεί να ανατρέψει το καθεστώς των μουλάδων; Δυστυχώς πολύ δύσκολα. Μπορεί να φέρει ένα ακόμη πιο αυταρχικό καθεστώς στην εξουσία; Δυστυχέστατα, εάν θυμηθούμε την εξέλιξη της «Αραβικής Άνοιξης», αλλά και την εξέλιξη της ίδιας της Ισλαμικής Επανάστασης στο Ιράν, ακόμη κι αυτό είναι πιθανόν.

Αλλά, το «Γυναίκα, Παιδεία, Ελευθερία» της σημερινής Περσίας αναμφίβολα παραπέμπει στο δικό μας «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» του Πολυτεχνείου του 1973. Όταν καταμεσής της μαύρης χούντας δεν μπορούσες να ανασάνεις και τον λόγο πήρε η τρέλα. Διότι ο Ψαράς, ο Χατζησωκράτης, ο Λαζαρίδης, ο Λαλιώτης, ο Παπαχρήστος, η Δαμανάκη και τόσοι άλλοι, μια τρέλα κάνανε. Η επόμενη, ακόμη πιο σκληρή χούντα του Ιωαννίδη μπορούσε κάλλιστα να κρατήσει καμιά 40αριά χρόνια (όπως του Φράνκο στην Ισπανία και του Σαλαζάρ στην Πορτογαλία) κι οι πρωταγωνιστές της εξέγερσης να μην είχαν στον ήλιο μοίρα.

Πλην όμως τόλμησαν. Όπως τόλμησε η ανώνυμη κοπέλα που κόβει με ψαλίδι δημοσίως τα μακριά της μαλλιά, σύμβολο καταπίεσης μαζί με την μαντήλα της. Όπως στα τέλη της δεκαετίας του ’50 στην Ελληνική επαρχία τα κορίτσια έκοβαν τις κοτσίδες τους, που υποχρεωτικά είχαν, μόλις τέλειωναν το Γυμνάσιο, αν και οι συνθήκες, βέβαια, δεν μπορούν να συγκριθούν.

Η Αντιγόνη πήγε κόντρα στον Κρέοντα κι έθαψε τον νεκρό αδερφό της, παρά τον νόμο. Γιατί, είπαμε, υπάρχουν φορές που η στιγμή συνομιλεί με την Ιστορία. Ο Πέτρος Ευθυμίου είχε φυλάξει και δώσει αργότερα στην δημοσιότητα μια φωτογραφία του με ένα μικρό περίστροφο επί χούντας. Δεν το είχε χρησιμοποιήσει ποτέ, αλλά και μόνο η κατοχή του ήταν μια πράξη τρελής τόλμης. «Είχαν απαγορεύσει ακόμη και τον Σοφοκλή», είχε εξηγήσει σε μια συνέντευξή του.

Στην Ελλάδα του ’73-’74, μετά από μια εθνική τραγωδία στην Κύπρο, η χούντα έπεσε, και -με όλα τα προβλήματα- ζούμε έκτοτε την πιο ομαλή περίοδο από συστάσεως ελληνικού κράτους. Η ελπίδα όλου του πολιτισμένου κόσμου είναι η ανώνυμη Ιρανή «Αντιγόνη», η προσωπική της έκθεση απέναντι στο καθεστώς να αποτελέσει έναυσμα ελεύθερης ανάσας για τους πολίτες αυτού του μεγάλου και ιστορικού έθνους.

Ν.Α.