Ιδιαίτερα προσεκτικοί πρέπει να είναι όσοι κολυμπούν και χαλαρώνουν σε πισίνες, υδρομασάζ αναψυχής και υδάτινα πάρκα, διότι οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό του νερού δεν είναι φιλικές προς τα μάτια. Επιπλέον, μπορεί να καραδοκούν παθογόνοι μικροοργανισμοί που προκαλούν σοβαρές λοιμώξεις.
Όπως αναφέρει το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Ασθενειών (CDC), το χλώριο προστίθεται στα επεξεργασμένα νερά αναψυχής για να αποτρέψει την ανάπτυξη μικροβίων και την συρροή λοιμώξεων. Ωστόσο μπορεί να αλληλοεπιδράσει με οτιδήποτε προέρχεται από το σώμα των κολυμβητών, από τα ούρα και τα νεκρά δερματικά κύτταρα έως τα αποσμητικά. Η συνέπεια είναι να δημιουργούνται ερεθιστικές ουσίες, που λέγονται χλωραμίνες, ενώ ταυτοχρόνως μειώνεται η ποσότητα του χλωρίου που μπορεί να σκοτώσει τα μικρόβια.
Η έκθεση των ματιών στις χλωραμίνες μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό και κνησμό (φαγούρα) στα μάτια. Αντίστοιχα, η μείωση στη συγκέντρωση του καθαρού χλωρίου μπορεί να αφήσει τους χρήστες εκτεθειμένους σε κάθε είδους βακτήρια, μύκητες και παράσιτα.
Πώς μπορεί να καταλάβει κάποιος, αν το επεξεργασμένο νερό αναψυχής έχει πολλές χλωραμίνες; «Το κλειδί είναι η μυρωδιά», απαντά ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision και καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. «Οι καθαροί υδάτινοι χώροι αναψυχής φυσιολογικά δεν μυρίζουν έντονα χλώριο. Αντιθέτως, όταν η συγκέντρωση των χλωραμινών είναι υψηλή, αναδύεται έντονη μυρωδιά διότι οι χλωραμίνες διαχέονται ως αέριο στην γύρω περιοχή».
Η μυρωδιά είναι ακόμα εντονότερη σε χώρους όπου υπάρχουν πολλαπλοί υδάτινοι τόποι αναψυχής (π.χ. νεροτσουλήθρες, πισίνες), καθώς και στις εσωτερικές πισίνες, οι οποίες δεν αερίζονται τόσο καλά όσο οι υπαίθριες.
Ακόμα, πάντως, και το καθαρό χλωριωμένο νερό μπορεί να βλάψει τα μάτια και μάλιστα με διάφορους τρόπους. «Κατ' αρχάς, η επιφάνεια των ματιών καλύπτεται από ένα λεπτό στρώμα δακρύων, το οποίο τα διατηρεί υγρά και καθαρά», εξηγεί ο καθηγητής. «Το χλώριο και τα άλλα χημικά που χρησιμοποιούνται για την απολύμανση του νερού στην πισίνα, αφαιρεί αυτή την προστατευτική στοιβάδα, προκαλώντας ερεθισμό και ερυθρότητα στα μάτια».
Αν ένας κολυμβητής βουτάει συχνά με ανοιχτά μάτια στην πισίνα, εκθέτοντάς τα στα χημικά, κινδυνεύει να αναπτύξει ξηροφθαλμία, κατά την οποία τα μάτια δεν παράγουν πια αρκετά ή/και καλής ποιότητας δάκρυα. Όταν κάποιος έχει ξηροφθαλμία έχει ένα συνεχές αίσθημα άμμου στα μάτια του, ενώ η όρασή του μπορεί να θολώσει. Χωρίς, εξάλλου, την προστασία από μια πλήρως λειτουργική στοιβάδα δακρύων, τα μάτια μένουν εκτεθειμένα στα χημικά της πισίνας και στους παθογόνους μικροοργανισμούς και αναπτύσσουν πρόσθετα προβλήματα.
«Το χλώριο είναι ένα πανίσχυρο απολυμαντικό και μπορεί να βλάψει τις εξωτερικές στοιβάδες κυττάρων που προστατεύουν τον κερατοειδή χιτώνα των ματιών», λέει ο κ. Κανελλόπουλος. «Μια γρήγορη ματιά κάτω από το νερό δεν θα δημιουργήσει πρόβλημα, αλλά δεν μπορεί κάποιος να κάνει μακροβούτια με ανοιχτά μάτια στην πισίνα. Αν το κάνει, θα παρουσιάσει αργά ή γρήγορα κοκκίνισμα και ερεθισμό των ματιών, που θα του προκαλεί κνησμό, δακρύρροια και ενόχληση. Μπορεί επίσης να εκδηλώσει φωτοφοβία, δηλαδή ευαισθησία των ματιών στο φως. Η όρασή του μπορεί ακόμα να θολώσει λίγο, ενώ δεν αποκλείεται να νιώθει και πόνο».
Αντίστοιχα, τα βακτήρια που επιζούν από το χλώριο και τα άλλα χημικά, μπορεί να προκαλέσουν λοιμώξεις όπως η επιπεφυκίτιδα. Ειδικά, όμως, σε όσους κολυμπούν με φακούς επαφής μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνα για την όραση.
«Όσο καλό κι αν είναι το σύστημα απολύμανσης στην πισίνα ή σε άλλον υδάτινο χώρο αναψυχής, υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο να διαφύγει κάποιο παθογόνο από τη δράση του», προειδοποιεί ο κ. Κανελλόπουλος. «Τα παθογόνα αυτά μπορεί να μολύνουν τον φακό επαφής και να αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται. Αν το μάτι έχει ήδη κάποιον ερεθισμό, η κατάληξη μπορεί να είναι σοβαρά προβλήματα που φτάνουν μέχρι το έλκος (πληγή) του κερατοειδούς».
Ακόμα μεγαλύτεροι είναι οι κίνδυνοι όταν δεν γίνεται σωστός καθαρισμός και απολύμανση. «Αν π.χ. όλο τον χειμώνα είχαν μείνει στάσιμα τα νερά σε ένα υδάτινο πάρκο και δεν γίνεται σωστή απολύμανση, μπορεί να υπάρξει επιμόλυνση του νερού από πρωτόζωα όπως η ακανθαμοιβάδα. Αν αυτή φτάσει στους φακούς επαφής και μετά στα μάτια, προκαλεί πολύ σοβαρή κερατίτιδα, η οποία συχνά οδηγεί στη μεταμόσχευση κερατοειδούς», προειδοποιεί ο καθηγητής.
Για να προστατευθείτε από αυτούς τους κινδύνους «η καλύτερη λύση είναι να χρησιμοποιείτε τους υδάτινους χώρους αναψυχής φορώντας πάντοτε σφικτά γυαλιά κολύμβησης, που δεν επιτρέπουν στο νερό να πλησιάσει τα μάτια σας», προσθέτει.Αν φοράτε φακούς επαφής, να τους αφαιρείτε πριν φορέσετε τα γυαλιά κολύμβησης. Αν οπωσδήποτε θέλετε να τους φοράτε όσο θα βρίσκεστε στο νερό, προτιμότερο είναι να προμηθευτείτε φακούς μιας χρήσεως, ώστε να τους πετάξετε μόλις τελειώσετε το κολύμπι σας. Αν οι φακοί σας είναι πολλαπλών χρήσεων, πρέπει να τους καθαρίζετε και να τους απολυμαίνετε σχολαστικά μετά από κάθε χρήση. Σε κάθε περίπτωση, όμως, πρέπει να φοράτε και γυαλιά κολύμβησης.
Καλό είναι επίσης να ξεπλένετε το πρόσωπό σας με γλυκό νερό μετά το κολύμπι, ώστε να απομακρύνετε το χλώριο και τις άλλες χημικές ουσίες από τα φρύδια σας και τις περιοχές γύρω από τα μάτια. Φροντίστε μόνο το ξέβγαλμα να γίνεται με κλειστά μάτια.«Δοκιμάστε επίσης να εφαρμόζετε πριν και μετά την κολύμβηση τεχνητά δάκρυα ή άλλο κολλύριο λίπανσης των ματιών, ώστε να τα διατηρείτε καλά ενυδατωμένα. Απαραίτητο είναι, τέλος, να πίνετε άφθονο νερό για να είναι και ο οργανισμός σας ενυδατωμένος και να παράγει αρκετά δάκρυα», συνιστά ο κ. Κανελλόπουλος.
