Έναν πολύτιµο ιστορικό θησαυρό φυλάσσουν οι Σπετσιώτισσες και οι Σπετσιώτες στην καρδιά του νησιού τους, ως ιερό δεσµό µνήµης και τιµής στο ένδοξο παρελθόν και στη σπουδαία παράδοσή τους, που θέλουν να µεταλαµπαδεύσουν στις νέες γενιές.
Πλούσιο από ιστορία, το µοναδικό σε εκθέµατα και ντοκουµέντα Τοπικό Αρχείο Σπετσών στεγάζεται στο ιστορικό Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου και παραπέµπει στις πιο σηµαντικές δραστηριότητες της ζωής των ανθρώπων του νησιού, στον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού αιώνα. Μαρτυρά ιστορικά γεγονότα, αλλά και γεγονότα της καθηµερινής ζωής και της εποχής της οικονοµικής ακµής του νησιού και της περίφηµης ναυτοσύνης του. Βασικός σκοπός του Τοπικού Αρχείου Σπετσών, που ιδρύθηκε το 1925 ως Ιστορικό Αρχείο, είναι η διάσωση, η εποπτεία, η συγκέντρωση και η ταξινόµηση του αρχειακού υλικού του νησιού, καθώς και η διάθεση και η αξιοποίησή του. Με τον νόµο 19461991 µετονοµάστηκε σε Τοπικό Αρχείο Σπετσών, ως αυτόνοµη δηµόσια υπηρεσία που υπάγεται στο πουργείο Παιδείας.
Τον Ιανουάριο του 2009 µεταφέρθηκε και πάλι εκεί όπου είχε πρωτοστεγαστεί, στο Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, κοντά στο Παλιό Λιµάνι, σε χώρο 250 τ.µ., που µισθώνεται από το υπουργείο. Στο Τοπικό Αρχείο φυλάσσονται συλλογές και ιστορικά αρχεία που χρονολογούνται από το 186 έως το 2013. Πάρα πολλά από αυτά προέρχονται από µεγάλες δωρεές σηµαντικών Σπετσιωτών και Σπετσιωτισσών.
Τα αρχεία είναι αποτυπωµένα, σύµφωνα µε τη διαχρονική εξέλιξη της τεχνολογίας, σε έγγραφα, χειρόγραφα βιβλία, φωτογραφίες, ψηφιακά αντίγραφα τεκµηρίων, ηχητικές αποτυπώσεις κ.λπ. Το πολύτιµο αυτό αρχειακό υλικό έχει ταξινοµηθεί σε οµάδες, όπως εκπαιδευτικά, διοικητικά, δικαστικά, συµβολαιογραφικά και ιδιωτικές συλλογές. Στο Τοπικό Αρχείο Σπετσών υπάρχουν επίσης Μια πλούσια βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο µε 5.000 βιβλία, για το κοινό και τους ερευνητές, µε εκλεκτή βιβλιογραφία από την τοπική ιστορία και σπάνιες εκδόσεις. Όπως αυτές που απέµειναν από τη Βιβλιοθήκη Κριεζή, την οποία παραχώρησε ο Δήµος Σπετσών, το 2009, καθώς και άλλες, που προέρχονται από έξοχες δωρεές µεγάλων σπετσιώτικων οικογενειών.
Το «Σπετσιώτικο Σπίτι», µια λαογραφική µόνιµη έκθεση, που αποτελεί γνήσια αναπαράσταση σπετσιώτικου σπιτιού της εποχής κυρίως του 19ου αιώνα, µε όλα τα παραδοσιακά στοιχεία. Το «Σπετσιώτικο Σπίτι» βρίσκεται µέσα στον περίβολο του Μοναστηριού, ενώ στη δηµιουργία του συνέβαλαν γυναίκες του νησιού µε προσφορές από οικογενειακά κειµήλια και διάφορα ωραία αντικείµενα, χαρακτηριστικά της λαογραφικής τέχνης. Είναι ένα εντυπωσιακά ολοκληρωµένο παραδοσιακό σπίτι µε έπιπλα, διακόσµηση, κάδρα, φορεσιές, ρουχισµό, προικιά, πανέµορφα σερβίτσια και οικιακά σκεύη, κουζίνα, φούρνο, πλυσταριό κ.ά.
Μερικά από αυτά διατηρούνται ακόµα σε κάποια σηµερινά σπίτια του νησιού. πέροχες είναι και οι πάρα πολλές παλιές και σπάνιες φωτογραφίες από σηµαντικά γεγονότα του νησιού και από οικογένειες που πήραν µέρος στον Αγώνα της Επανάστασης του 1821, από την οποία υπάρχει και αντίγραφο της σηµαίας της.
Φωτογραφίες µε χαρακτηριστικά στιγµιότυπα από την καθηµερινή ζωή στο νησί, από τοπικά έθιµα και συνήθειες, από µικρές αλλά και µεγάλες ιστορικές στιγµές στις οποίες πρωταγωνίστησαν Σπετσιώτες και Σπετσιώτισσες.
Ιστορικά έγγραφα και αλληλογραφία πολεµική, εµπορική και προσωπική. Εικόνες και επιστολές προσωπικοτήτων, ναυτικά φυλλάδια, ηµερολόγια πλοίων, βιβλία και διπλώµατα ξακουστών καπεταναίων, αλλά και πολυταξιδεµένων Σπετσιωτών ναυτικών, ακόµη και δώρα που έφερναν στις οικογένειές τους γυρνώντας από τα µακρινά ταξίδια τους. Αρχεία από συνεδριάσεις, αποφάσεις και άλλα έγγραφα της κοινότητας Σπετσών από το 1826 και του µετέπειτα Δήµου.
Συµβολαιογραφικά αρχεία από τον 19ο αιώνα και αρχεία από τα σχολεία του νησιού και την περίφηµη Αναργύρειο και Κοργιαλένειο Σχολή Σπετσών. Πλήθος αξιόλογων εγγράφων δικαστικών και του Λιµεναρχείου, καθώς και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες προφορικές µαρτυρίες.
saronicmagazine.com
