Του Νίκου Γροζόπουλου
Την χρονιά που πέρασε συνέβησαν σημαντικά γεγονότα μεταξύ των οποίων θα πρέπει να διακριθούν εκείνα που αφορούν άμεσα ή έμμεσα και το Λιμάνι του Πειραιά. Η αναγκαιότητα επισήμανσης τους προκύπτει από την επιταγή προσδιορισμού σε μια νέα βάση θεώρησης του Πειραιά ως Πόλης – Λιμάνι.
• Τον Αύγουστο του 2016 εγκαινιάστηκε η νέα διώρυγα του Σουέζ ενώ λίγο νωρίτερα, τον Ιούνιο του ίδιου έτος, εγκαινιάστηκε και η νέα διώρυγα του Παναμά. Πρόκειται για έργα που αφορούν την διεθνή ναυσιπλοΐα και ιδιαίτερα τις μεταφορές.
• Προηγουμένως, τον Μάιο του 2016, στο Χονγκ Κόνγκ, σε μια συνέλευση οικονομικών κρατών, ανακοινώθηκε ότι ο Πειραιάς αποτελεί κόμβο στον «νέο δρόμο του μεταξιού».
• Στο πλαίσιο του MED PORTS FORUM εντοπίζεται η ανάγκη μιας «πολιτικής συνεργασίας» των λιμένων βορρά – νότου στην Ευρώπη (Μασσαλία, 2016).Τα παραπάνω θα είχαν μικρή σημασία εάν δεν συνδέονταν άμεσα με τις μεγάλες ευκαιρίες που παρουσιάζει σήμερα το Λιμάνι του Πειραιά αλλά και η πόλη του Πειραιά ευρύτερα.
Από τότε που ο Paugueville το 1816, καταγράφει στην ιστορική του περιήγηση, τα μικρά υδραίικα σκάφη και το Μοναστηράκι του Αγ. Σπυρίδωνα, πέρασαν 200 χρόνια. Στο διάστημα αυτό ο Πειραιάς απέκτησε τη σημερινή του μορφή μέσω του «Προγραμματικού Σχεδίου» που σχεδιάστηκε το 1923 και που προέβλεπε δύο μεγάλα έργα (τον βόρειο και το νότιο Λιμένα Πειραιά) υπό την αιγίδα του τέως Υπουργείου Συγκοινωνιών.
Ανατρέχοντας στην βιβλιογραφία, εντοπίζονται πλέον των 25 μελετών, από το 1836 μέχρι το 1930, που ολοκληρώνεται, στο μεγαλύτερο μέρος του, ο λιμένας με τη σημερινή του μορφή.Αναζητώντας στο ΣΗΜΕΡΑ την προοπτική της πόλης, διαπιστώνεται ότι ο Πειραιάς συνεχίζει να αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία στην παγκόσμια δυναμική των μεταφορών και τη νέα θέση του στο χώρο της κρουαζιέρας.
Παράλληλα, διαπιστώνεται όμως και το έλλειμμα Σχεδιασμού με προοπτική τον Πειραιά για έναν αναβαθμισμένο ρόλο στη Μεσόγειο και στο παγκόσμιο διαμετακομιστικό δίκτυο. Έλλειμμα σχεδιασμού που οδηγεί σε αλόγιστη διαχείριση των ευκαιριών, συγκυριακή εκμετάλλευση του χώρου, αποπροσανατολιστική διαμόρφωση προτάσεων ανάπτυξης.Τα έργα στο Σουέζ και στον Παναμά, έλαβαν υπόψη τους την προοπτική και το διεθνές περιβάλλον με έναν ορθολογικό σκεπτικισμό για τις επόμενες γενιές. Δεν έγιναν ευκαιριακά αλλά αποφασιστικά. Σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της παγκόσμιας οικονομίας με προβολή στο αύριο.
Τον Νοέμβριο του 2016, εκτός των παραπάνω, τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου «Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός», στο πλαίσιο εναρμόνισης με την Οδηγία 2014/89/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Ιουλίου 2014.
Τέλος, το 2016 το Λιμάνι του Πειραιά εντάχθηκε στον κατάλογο μιας επενδυτικής προοπτικής με τη συμμετοχή της COSCO.
ΣΗΜΕΡΑ λοιπόν είναι η στιγμή που απαιτείται η λήψη αποφάσεων για το «Μικρό μας Μεγάλο Λιμάνι»: ποιό θα είναι το μέγεθος του το 2050; πως θα γίνει η διαχείριση του χερσαίου χώρου στον οποίο το υπό ψήφιση Σχέδιο Νόμου για την θαλάσσια χωροταξία αποδίδει τεράστια σημασία; Ποιος είναι ο ζωτικός χώρος του Λιμένα; Πώς προσδιορίζεται χωρικά (εκτείνεται μέχρι την Ελευσίνα και τον Σκαραμαγκά); Ποιός θα μπορούσε να είναι ο ρόλος της Σαλαμίνας σε έναν χωρικό μετασχηματισμό ; Ποιός είναι ο ρόλος των μαρινών (Φλοίσβος, Άλιμος κλπ) στην ανάπτυξη του λιμανιού ;
Για το σύνολο των παραπάνω ερωτημάτων αλλά και για μια σειρά άλλων που προκύπτουν, εκτιμάται ότι θα πρέπει να αποφασιστεί η υλοποίηση και η χρηματοδότηση ενός μεγάλου σχεδίου που θα ξεπερνά την δυναμική του 1930 ως «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΩΝ ΛΙΜΕΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ» (υπ’ αρίθμ. Υ.Α. 373/1923).
Μέχρι τότε η υποχρέωση προς τις επόμενες γενιές επιβάλει μια υπέρβαση για την απόφαση ενός μακρόχρονου σχεδιασμού. Οι προδιαγραφές ενός σχεδιασμού που θα περιλαμβάνει τον θαλάσσιο και χερσαίο χώρο από την Ν. Πέραμο, την Ελευσίνα, την Σαλαμίνα, τον Πειραιά, το Π. Φάληρο, τον Άλιμο και την Γλυφάδα και που θα διέπονται από την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης και μόνο.
Ο σχεδιασμός δεν μπορεί να είναι κτήμα μιας πολιτικής, δεν στοχεύει στην εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων. Ο δημόσιος αλλά και ιδιωτικός χώρος δεν προσφέρεται για ρεσάλτο. Απαιτεί σχεδιασμό με δυναμική και αξιολόγηση στοιχείων και σκοπών.Στη σημερινή συγκυρία, θεωρώ ότι είναι βέβαιο, πως η χρηματοδότηση θα έπρεπε να είναι δεδομένη από τους κύριους χρήστες και επικαρπωτές των αξιών.
Ζητείται μια συνολική και συλλογική προγραμματική συμφωνία υλοποίησης ενός τέτοιου σχεδίου (Master Plan) ολοκληρωμένης ανάπτυξης του παράκτιου, χερσαίου και θαλάσσιου χώρου των λιμενικών δραστηριοτήτων. Ένας σχεδιασμός που θα οριστικοποιήσει τις δράσεις των επενδύσεων, την προοπτική του τομέα της Ναυπηγοεπισκευής, της λιμενικής φιλοξενίας και του yachting.
Μια πρόταση κοινά συμφωνημένη στο πλαίσιο των σύγχρονων οικονομικών και γεωπολιτικών συγκυριών της χώρας για ένα ΜΕΓΑΛΟ ΛΙΜΑΝΙ.
Μέσα από μια σατυρική παράσταση
