Οκτώβριος του 2016. Η θερμοκρασία είναι ψηλά για τα επίπεδα της εποχής, οι εφημερίδες του Σαββάτου χορταστικές κρέμονται στα περίπτερα, ο ηλιόλουστος καιρός μας προκαλεί για μια αστική διαδρομή.
Αποφεύγοντας το κέντρο κι ακολουθώντας τη νέα παραλιακή οδό που μετά τον Άγιο Διονύσιο γίνεται δρόμος ταχείας κυκλοφορίας με υπόγεια τούνελ και στροφές που αν κρίνεις από μικρά αναθεματικά μνημεία έχουν αποδειχθεί επικίνδυνες, ο δρόμος αυτός βγάζει στο Κερατσίνι.
Αν αφήσεις την Ιχθυόσκαλα και κινηθείς λίγο πιο πίσω, θα βρεις το ιδιαίτερο λιμανάκι της ΔΕΗ. Άλλωστε το πανύψηλο φουγάρο του εργοστασίου, ο «Δράκος» για τους παλιότερους, λειτουργεί ως φάρος προσανατολισμού και για όσους δεν είναι μυημένοι. Το ουζερί που λειτουργεί ακριβώς κάτω από το φουγάρο, στο όρμο Αγίου Νικολάου όπως είναι η επίσημη ονομασία του, μπορεί ίσως να μην συγκρίνεται με άλλα πολυτελέστερα αντίστοιχα εστιατόρια της ευρύτερης περιοχής, αλλά από την πλευρά του προσφέρει ένα ασύγκριτο περιβάλλον.
Απλώνεσαι στις καρέκλες με τις εφημερίδες μπροστά σου κι έχεις δεξιά σου βιομηχανικά στοιχεία του εργοστασίου κια μπροστά σου μικρές ψαρόβαρκες που δένουν στο λιμανάκι. Και φυσικά τον ίσκιο από το θεόρατο φουγάρο να σου θυμίζει τις ιστορικές αντιφάσεις που συνοδεύουν αυτό το ειδυλλιακό, όσο και αντιφατικό το ίδιο, τοπίο. Ένα τεράστιο κίνημα, από τα πρώτα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, ζητούσε να κλείσει ο «Δράκος». Η λειτουργία του θεωρείτο επιβαρυντική για την υγεία των πολιτών της ευρύτερης περιοχής. Μέχρι και στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ακτιβιστές της Greenpeace ανέβηκαν στην πανύψηλη καμινάδα απλώνοντας ένα τεράστιο πανό με το οποίο ζητούσαν να σταματήσει η λειτουργία του εργαστασίου.
Τα χρόνια πέρασαν, σύγχρονα φίλτρα τοποθετήθηκαν και μόλις πρόσφατα τοπικός βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, που πριν 30-40 χρόνια θα πρωτοστατούσε στις διαμαρτυρίες κατά της λειτουργίας του εργοστασίου, διαβεβαιώνει πλέον ότι η Διοίκηση της ΔΕΗ δεν έχει καμιά πρόθεση να αναστείλει τη λειτουργία του ΑΗΣ Αγίου Γεωργίου Κερατσινίου, όπως είναι η επίσημη ονομασία της μονάδας.
Όμως τα παράξενα της Ιστορίας στην περιοχή δεν εξαντλούνται στην διαδρομή των τελευταίων δεκαετιών. Πάνε και πολύ πιο πίσω. Σε πολύ πιο ταραγμένες εποχές.
Αρκετά δημοσιεύματα θυμήθηκαν τις προηγούμενες ημέρες, όχι μόνο την επέτειο της απελευθέρωσης της Αθήνας, αλλά και την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην ευρύτερη περιοχή.
Η έμφαση δίνεται στο κλίμα που επικρατεί στις τάξεις των αποχωρούντων Γερμανών και των δοσιλόγων συνεργατών τους, στις διαβουλεύσεις μεταξύ του Στρατηγείου και της Κυβέρνησης στο Κάιρο, τοπικών αστυνομικών αρχών και υπολειμμάτων του προπολεμικού αστικού πολιτικού κόσμου και φυσικά στις κινήσεις του ΕΑΜ, που με τον ΕΛΑΣ αλλά και τα εφεδρικά ένοπλα τμήματά του μέσα στην πόλη, εμφανίζονταν να έχουν τη δυνατότητα να την απελευθερώσουν-καταλάβουν στρατιωτικά.
Αίσθηση προκαλεί, ιδίως για όσους είχαν ξεχάσει το γεγονός, η ανάσυρση του εφιαλτικού σχεδίου «Χάος» που ακραίοι γερμανικοί κύκλοι ήθελαν να υλοποιηθεί. Ένα σχέδιο που προέβλεπε την ολοκληρωτική καταστροφή της Αθήνας και του Πειραιά. Διαβουλεύσεις και πιο ώριμες σκέψεις οδήγησαν στην εγκατάλειψη του σχεδίου. Για την Αθήνα. Γιατί ο Πειραιάς απλώς έπρεπε να καταστραφεί.
Ο συνάδελφος Σταύρος Μαλαγκονιάρης σε μια εξαιρετική έρευνά του για την Εφημερίδα των Συντακτών της 8ης Οκτωβρίου, θυμάται την αξέχαστη μάχη της «Ηλεκτρικής» και πως ο ΕΛΑΣ έσωσε το στρατηγικής σημασίας εργοστάσιο που ήθελαν να καταστρέψουν οι Γερμανοί, πολεμώντας μάλιστα μαζί με αστυνομικούς του Πειραιά. Είναι η περίφημη μάχη της Ηλεκτρικής (ο προσεκτικός αναγνώστης θα διαπιστώσει ότι πρόκειται για μια διπλή μάχη) που διεξήχθη στις 12 και στις 13 Οκτωβρίου 1944. Μόλις ενάμισι μήνα πριν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ και της Αστυνομίας αποδυθούν σε έναν αγώνα αλληλοεξόντωσης κατά τα Δεκεμβριανά. Ο οποίος, στο λιμάνι, πήρε χαρακτηριστικά σχεδόν ολοκληρωτικού πολέμου – αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία, μια άλλη διαδρομή.
Αναγνώστης Κέντρος
Μέσα από μια σατυρική παράσταση
